تفسیر آیه ۷۹ ، سوره توبه ( نوشتاری ) مفسر : حجت الاسلام المسلمین قرائتی
الَّذِینَ یَلْمِزُونَ الْمُطَّوِّعِینَ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ فِی الصَّدَقاتِ وَ الَّذِینَ لا یَجِدُونَ إِلاَّ جُهْدَهُمْ فَیَسْخَرُونَ مِنْهُمْ سَخِرَ اللَّهُ مِنْهُمْ وَ لَهُمْ عَذابٌ أَلِیمٌ *
آنهایی که از مؤمنان اطاعت کار، در صدقاتشان عیبجویی میکنند، و کسانی را که (برای انفاق در راه خدا) جز به مقدار (ناچیز) توانائی خود دسترسی ندارند، مسخره مینمایند، خدا آنها را مسخره میکند؛ (و کیفر استهزاکنندگان را به آنها میدهد؛) و برای آنها عذاب دردناکی است! *
آیه
اَلَّذِینَ یَلْمِزُونَ الْمُطَّوِّعِینَ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ فِى الصَّدَقَتِ وَالَّذِینَ لَایَجِدُونَ إِلَّا جُهْدَهُمْ فَیَسْخَرُونَ مِنْهُمْ سَخِرَ اللَّهُ مِنْهُمْ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِیمٌ
ترجمه
منافقان بر مؤمنانى که (علاوهبر صدقات واجب،) داوطلبانه صدقات مستحب نیز مىدهند و همچنین بر مؤمنانِ (تهى دستى) که جز به اندازهى توانشان چیزى (براى انفاق وپشتیبانى از جبهه) نمىیابند، عیب مىگیرند و آنان را مسخره مىکنند. (بدانند که) خداوند آنان را به ریشخند مىگیرد (و کیفر تمسخرشان را خواهد داد) و براى آنان عذابى دردناک است.
نکته ها
رسول خداصلى الله علیه وآله از مردم تقاضاى کمک به جبهه کرد. توانگران کمکهاى شایانى کردند و ناتوانان کمک اندک داشتند. منافقان، کمک توانگران را ریایى دانسته و مورد عیبجویى و طعن قرار مىدادند و کمک بىبضاعتها را مسخره مىکردند. [یَلمِزون» که به معناى طعنه زدن است، دربارهى مؤمنان توانگر است و «یَسخرون» در مورد مؤمنان تهیدست مىباشد.] از جمله ابوعقیل انصارى با اضافهکارى، مقدارى خرما براى کمک به جبهه نزد پیامبر آورد، منافقان او را نیز مسخره کردند.
مال و ثروت داشتن، شرط انفاق نیست، باید اخلاص، ایمان و سخاوت داشته باشیم. در آیهى ۷۹ خواندیم که ثعلبه با آن همه ثروت، حقّ واجب الهى را نپرداخت و ابوعقیل که کارگرى ساده بود، با اخلاص چند عدد خرما را به جبههى اسلام کمک کرد.
امام رضاعلیه السلام فرمودند: مراد از مسخره کردن خداوند، «سخر اللّه منهم»، آن است که خداوند کیفر استهزاى آنان را مىدهد. [بحار، ج۳، ص ۳۱۹٫]
پیام ها
۱- مسخره کردن، کار منافقان است. خود کمک نمىکنند، کمکهاى دیگران را نیز زیر سؤال مىبرند.«الذین یلمزو
ن» ۲- مؤمنان با میل وعلاقه انفاق مىکنند. «المطوعین» (یعنى از روى رغبت)
۳- تضعیف روحیّهى کمک کنندگان به جبهه، حرام و کارى منافقانه است. «یلمزون المطوعین … لهم عذاب الیم»
۴- منافقان مىخواهند با تبلیغات واستهزا، مردم را نسبت به جهاد دلسرد و بىانگیزه کنند. «یلمزون … فیسخرون » [در آیهى ۷ سوره منافقون مىخوانیم: «هم الذین یقولون لاتُنفقوا على مَن عند رسول اللَّه حتّى ینفضّوا» به اطرافیان پیامبر کمک مالى نکنید تا پراکنده شوند.]
۵ – در دید منافقان مقدار مال مهّم است، نه انگیزه ها و خصلتها، لذا انفاقِ اندک را بر فقیرانِ مؤمن، خُرده مىگیرند. «یلمزون … الذین لایجدون الاّ جُهدهم»
۶- براى برطرف کردن نیاز جامعه، باید از تمام امکانات استفاده کرد. «جهدهم»
۷- مسئولیّت هرکس به اندازه ى توان اوست. «لایجدون الاّ جهدهم»
۸ – به وظیفهى خود عمل کنیم واز استهزاى دشمن نهراسیم.«لایجدون الاّ جهدهم» زیرا خداوند جزاى آنان را مىدهد.«سخراللّه منهم»
۹- کیفر باید متناسب با عملکرد باش.د «یسخرون، سخراللَّه»