تفسیر آیات ۳ و ۴ ، سوره انفال ( نوشتاری ) مفسر : حضرت آیت الله مکارم شیرازى

تفسیر آیات ۳ و ۴ ، سوره انفال

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ

الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلاهَ وَ مِمَّا رَزَقْناهُمْ یُنْفِقُونَ * أُولئِکَ هُمُ الْمُؤْمِنُونَ حَقًّا لَهُمْ دَرَجاتٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَ مَغْفِرَهٌ وَ رِزْقٌ کَرِیمٌ *

به نام خداوند بخشنده بخشایشگر

آنها که نماز را برپا می‏دارند؛ و از آنچه به آنها روزی داده‏ایم، انفاق می‏کنند. * (آری،) مؤمنان حقیقی آنها هستند؛ برای آنان درجاتی (مهم) نزد پروردگارشان است؛ و برای آنها، آمرزش و روزی بی‏ نقص و عیب است. *

تفسیر نمونه :

۳- آنها که نماز را بر پا می‏دارند و از آنچه به آنها روزی داده‏ایم انفاق می‏کنند.

پس از ذکر این سه قسمت، از صفات روحانی و نفسانی مؤمنان راستین می‏گوید: آنها در پرتو احساس مسئولیت و درک عظمت پروردگار و همچنین ایمان فزاینده و بلندنگری توکل، از نظر عمل دارای دو پیوند محکمند، پیوند و رابطه نیرومندی با خدا و پیوند و رابطه نیرومندی با بندگان خدا «آنها کسانی هستند که نماز را (که مظهر رابطه با خداست) برپا می‏دارند و از آنچه به آنها روزی داده‏ایم در راه بندگان خدا انفاق می‏کنند» (الذین یقیمون الصلوه و مما رزقناهم ینفقون).

تعبیر به اقامه نماز (به جای خواندن نماز) اشاره به این است که نه تنها خودشان نماز می‏خوانند بلکه کاری می‏کنند که این رابطه محکم با پروردگار همچنان و در همه جا برپا باشد، و تعبیر مما رزقناهم (از آنچه به آنها روزی داده‏ایم) تعبیر وسیعی است که تمام سرمایه ‏های مادی و معنوی را در برمی‏گیرد، آنها نه تنها از اموالشان بلکه از علم و دانششان، از هوش و فکرشان، از موقعیت و نفوذشان و از تمام مواهبی که در اختیار دارند در راه بندگان خدا مضایقه نمی‏کنند

۴- مؤمنان حقیقی آنها هستند، برای آنان درجات (فوق‏العاده‏ای) نزد پروردگارشان است و برای آنها آمرزش و روزی بی‏نقص و عیب است.

در آخرین آیه مورد بحث، موقعیت و مقام والا و پاداشهای فراوان اینگونه مؤمنان راستین را بیان می‏کند.

نخست می‏گوید: «مؤمنان حقیقی تنها آنها هستند» (اولئک هم المؤمنون حقا).

سپس سه پاداش مهم آنها را بیان می‏کند:

«آنها درجات مهمی نزد پروردگارشان دارند» (لهم درجات عند ربهم).

درجاتی که میزان و مقدار آن تعیین نشده و همین ابهام دلالت بر فوق‏ العادگی آن دارد.

به علاوه آنها «مشمول مغفرت و رحمت و آمرزش او خواهند شد» (و مغفره)

«و روزیهای کریم یعنی مواهب بزرگ و مستمر و همیشگی که نقص و عیبی در آن راه ندارد و حد و حسابی برای آن نیست در انتظارشان می‏باشد» (و رزق کریم)

براستی ما مسلمانان که دم از اسلام می‏زنیم و گاهی آنچنان خود را طلبکار از اسلام و قرآن می‏دانیم که از روی نادانی گناه عقب‏ ماندگیها را به گردن اسلام و قرآن می‏ افکنیم، آیا اگر ما تنها مضمون این چند آیه را که روشنگر صفات مؤمنین راستین است در زندگی خود پیاده کنیم و ضعف و زبونی و وابستگی به این و آن را در پناه ایمان و توکل از خود دور سازیم و هر روزی که بر ما می‏گذرد، در مرحله تازه‏ای از ایمان و آگاهی گام بگذاریم و همواره در پرتو ایمان احساس مسئولیت در برابر آنچه در اجتماعمان می‏گذرد داشته باشیم رابطه ما با خدا و خلق آنچنان قوی باشد که از همه سرمایه ‏های وجود خویش در پیشبرد اجتماع انفاق کنیم روزگارمان چنین خواهد بود که امروز است؟!

ذکر این موضوع نیز لازم است، که ایمان مراحلی دارد و درجاتی، ممکن است در پاره ‏ای از مراحل به قدری ضعیف باشد که جلوه  ‏های عملی قابل ملاحظه‏ ای از خود نشان ندهد، و با بسیاری از آلودگیها نیز بسازد، ولی یک ایمان راسخ و حقیقی و محکم محال است از جنبه ‏های عملی و مثبت و سازنده خالی شود.

و اینکه بعضی‏ها عمل را جزء ایمان ندانسته‏اند تنها نظرشان به مرحله بسیار پائین ایمان بوده است.

منبع : تفسیر نمونه مرجع عالیقدر اسلام  آیت الله مکارم شیرازى